Menu Đóng

Tản mạn về chim ở Đồng bằng Sông Cửu Long

Tản mạn về chim ở Đồng bằng Sông Cửu Long

Thống kê cho thấy có khoảng 30 vườn chim lớn nhỏ tại Đồng Bằng Sông Cửu Long (ĐBSCL), bao gồm các tỉnh Tiền Giang, Bến Tre, Vĩnh Long, Trà Vinh, Đồng Tháp, Cần Thơ, An Giang, Cà Mau và Kiên Giang. Riêng hai tỉnh Kiên Giang và Cà Mau đã có hơn 10 vườn chim.

Nhiều vườn chim được hình thành tại các chùa chiền, miếu mộ, và diện tích hẹp, chỉ vài ba công đất. Có nơi chim tập trung tại khu vườn cây ăn trái của nguyên chủ bỏ hoang vì những năm bom đạn chiến tranh tàn phá. Có những vườn chim đã hình thành từ rất lâu, với diện tích rộng hàng trăm héc-ta, như vườn chim ở rừng U Minh Thượng, thuộc huyện Vĩnh Thuận (Kiên Giang), và vườn chim Ngọc Hiển (Cà Mau).

Tuy nhiên, đặc biệt nhất là Vườn quốc gia Tràm Chim Tam Nông (Đồng Tháp), với diện tích lên đến 8.000 ha, bao gồm năm xã và thị trấn của huyện Tam Nông. Từ năm 2000 và những tháng đầu năm 2001, Vườn quốc gia Tràm Chim đã đón tiếp hơn 70 đoàn du khách với hơn 1.200 lượt khách trong và ngoài nước đến du ngoạn và nghiên cứu khoa học. Nơi đây có thảm thực vật với 130 loài và là nơi cư trú của hơn 100 loài động vật có xương sống, trong đó có 56 loài thủy sản và 147 loài chim, trong đó có 13 loài chim quý hiếm của thế giới, đặc biệt là sếu đầu đỏ và cổ trụi.

Mỗi năm, sau khi lũ rút đi, khi những cơn gió bấc thổi râm ran, nước đồng dần cạn, cá tép chảy ra sông, thì đó là thời điểm sếu cổ trụi bay về vườn Tràm Chim để tìm kiếm thức ăn và biểu diễn múa hát. Vào cuối tháng 4-2001, nhạn biển, một loài chim quý mới được phát hiện đã xuất hiện tại vườn Tràm Chim. Hội bảo vệ sếu quốc tế (ICF) và các nhà nghiên cứu điểu học của Nhật Bản đã hợp tác với vườn quốc gia Tràm Chim để nghiên cứu quá trình sinh sống của loài sếu và bảo vệ loài động vật này trước nguy cơ tuyệt chủng.

Bến Tre, một xứ dừa nổi tiếng, thu hút nhiều loài chim từ Đồng bằng sông Cửu Long, tuy số lượng chúng còn ít. Bến Tre là vùng đặc trưng cho rừng ngập mặn và là nơi tập trung các nhóm chim sống ven bờ nước. Nhiều bãi triều rộng ở các vùng cửa sông là môi trường thiên nhiên lý tưởng cho các loài chim ăn các sinh vật ven bờ nước. Các khu rừng đước trồng mới ở Thạnh Phú, Bình Đại và Ba Tri đang trở thành sân chim hấp dẫn. Nhiều sân chim khác như Cồn Đất và Cồn Nhàn cũng đang khôi phục và thu hút nhiều loài chim đặc biệt như cò, diệc, cồng cộc, sáo, le le và dơi quạ, tạo nên một cảnh quan độc đáo.

Vườn chim Bạc Liêu có diện tích rộng 250 ha và có gần 50 loài chim đang sinh sống và phát triển, bao gồm những loài quen thuộc như quắm trắng, cò trắng, cò xanh, cồng cộc, điên điển, vạc, diệc, giang sen, cùng với nhiều loài chim khác chưa được xác định tên. Chúng xây tổ trong những vạt rừng rậm rạp gồm các loại cây như giá, cóc, tra, chà là và cỏ dại.

Thông thường, mùa mưa là mùa chim về tụ hội, xây tổ sinh sản. Trái lại, mùa khô là thời điểm nhiều loài chim phải di cư đến nơi khác do đồng ruộng nứt nẻ, rừng cạn nước. Gần đây, để giữ chim trong mùa nắng, ban quản lý vườn chim Bạc Liêu đã đào kênh bao quanh, đào hồ chứa nước, đào mương nuôi cá để tạo nguồn nước và thức ăn, giúp cho chim có “đất lành chim đậu”.

Ghé thăm Vườn cò Bằng Lăng Cần Thơ
Ghé thăm Vườn cò Bằng Lăng Cần Thơ

ĐBSCL cũng là nơi sinh sống của một số loài chim quý hiếm mới xuất hiện, ví dụ như loài cò ốc sinh sống ở các đầm lầy và làm tổ ở các khu rừng ngập mặn, rừng tràm. Loài gà đảy làm tổ ở các rừng tràm Kiên Giang, Cà Mau, nhưng số lượng chưa nhiều. Hạc cổ trắng cũng là một loài hiếm, đã được tìm thấy ở các cánh rừng tràm tại Kiên Giang và Cà Mau.

Theo thống kê về số lượng các loài chim, thú và lưỡng cư, bò sát tại các vườn chim ở ĐBSCL, vườn chim Ngọc Hiển (Cà Mau) và U Minh Thượng (Kiên Giang) có số lượng cao nhất. Trong khi đó, vườn chim Cù Lao Đất (Bến Tre) có số lượng ít nhất. Mỗi vườn chim chứa ít nhất 4.000 con và nhiều nhất là 100 nghìn con. Số lượng cá thể của từng loài chim có thể từ vài chục đến vài ngàn, và có loài cả vài chục ngàn. Ngoài chim, các vườn chim ở ĐBSCL còn chứa thú, lưỡng cư, và bò sát. Trước đây, vườn chim ở rừng U Minh Thượng cũng từng có hổ, nai, heo rừng, chồn khỉ, trăn, rắn, và rùa.

Tại vườn chim tỉnh Sóc Trăng, có một loài thú nuôi con bằng sữa và biết bay, đó là dơi quạ. Số lượng dơi quạ tại Chùa Dơi (Sóc Trăng) khá đông và nổi tiếng trên cả nước. Các con dơi và quạ ở đây to khỏe, mỗi con nặng trung bình nửa cân.

Hiện nay, số lượng chim tại các vườn chim ở ĐBSCL giảm đáng kể so với trước đây. Các vườn chim thiên nhiên đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ tài nguyên thiên nhiên của đất nước và cần được bảo vệ chặt chẽ. “Sân chim vườn cò” là một cảnh quan độc đáo, cung cấp nguồn tài nguyên thiên nhiên quý giá và ngày càng thu hút đông đảo du khách trong và ngoài nước.

Posted in Đa dạng sinh học

Bài tham khảo