Sông Hậu, mãnh liệt và hào phóng, mênh mang và sôi động, không chỉ là nguồn sống bất tận của người dân miền Tây Nam bộ mà còn là điểm đến đầy bất ngờ và thú vị cho du khách khắp nơi.
Khi những tia nắng đầu tiên bắt đầu nhảy múa trên sóng nước, phiên chợ nổi cũng trở nên nhộn nhịp. Hàng trăm ghe xuồng chất đầy sản vật hấp dẫn của vùng quê miền nhiệt đới tụ họp như những chiếc lá rải kín mặt sông. Những người chuyển hàng giống như “cao bồi trên lưng sóng” khi chuyển bí ngô, dừa, dưa hấu bằng cách “ném và bắt”. Tiếng gọi nhau của người mua và kẻ bán, tiếng chào hàng, tiếng trả giá hoà lẫn trong tiếng máy nổ ồn ào, tạo nên sự náo nhiệt trên khúc sông.
Một khuôn mặt trẻ thơ ngây thơ hiện ra từ cửa sổ nhà thuyền. Chú chó nhỏ vẫy đuôi nhanh như thể đang trêu đùa con thuyền lắc lư theo nhịp sóng dưới chân mình. Một cái đầu bạc trắng với bọt xà phòng…
Ở xa, hình bóng những phụ nữ đội nón lá chèo thuyền đưa học sinh tới trường hiện lên trên bầu trời như những chú chuồn chuồn đang bay lên từ mặt nước. Trên những chiếc thuyền gỗ nhỏ, nhóm đàn ông thong thả rải lưới để bắt cá.
Tất cả diễn ra trên bối cảnh thiên nhiên xanh ngát và màu phù sa của dòng sông cuộn chảy hùng vĩ. Cuộc sống sôi động đang nhộn nhịp trên khúc sông này. “Thật tuyệt vời – bà B.Helène, du khách Pháp, bày tỏ sau chuyến tham quan trên sông Hậu – Đây không chỉ là điểm thu hút du khách mà còn là cuộc sống đích thực.”
Bạn đang trải nghiệm sông Hậu, nơi dòng Mekong hùng vĩ, với nhịp đập cuống quýt và vội vã, đang chạy qua chặng cuối cùng của cuộc đời sông trước khi đổ ra biển khơi, kết thúc hành trình dài 4.500km bắt đầu từ cao nguyên Tây Tạng, Trung Quốc.
Có lẽ chính vì thế mà sự tất bật, hối hả của đời sống thường ngày dồn hết vào khúc sông chảy qua thành phố Cần Thơ, mang đến sự khác biệt hấp dẫn và ngạc nhiên cho du khách. Cô Rosemary Davies, một du khách từ Anh, so sánh: “Sông Thame chỉ là… sông. Mọi người đến đó chỉ đứng ngắm nhìn nó thôi, còn ở đây con sông được tất cả mọi người sử dụng.”
Sông Hậu có thể không đẹp như sông Thames ở London hay không duyên dáng như sông Seine ở Paris, nhưng dòng chảy của nó chứa đầy hơi thở nồng nhiệt của một cuộc sống sôi động không ngừng nghỉ, từ lúc bình minh đến khi màn đêm buông xuống.
Nó là một khu chợ nhộn nhịp, một con phố sầm uất, một phòng tắm ngoài trời hay thậm chí là nhiều hơn thế nữa, tùy thuộc vào cảnh tượng mà bạn gặp khi đi thuyền trên sông. Bên cạnh đó là một dải xanh bát ngát với những hàng dừa trĩu quả, các vườn cam, bưởi, nhãn… và nhiều loại cây trái nhiệt đới khác.
Chính điều này đã khiến người dân ở đây không chọn cách bỏ chạy khi nước lũ về hàng năm, mà quyết định ở lại để “sống chung với lũ”, bất chấp những cơn giận dữ đáng sợ của dòng sông này (năm 2001, nhiều người đã tử vong trong một trận lụt lịch sử). Ngay sát bờ nước luôn cuộn sóng bởi thuyền bè qua lại, có những ngôi nhà, quán cà phê, trường học, trụ sở cơ quan, trạm xăng dầu, gara (cho thuyền bè)…, còn trên mặt nước, người dân sinh hoạt trong các ngôi nhà di động giống như cuộc sống trong các căn nhà trên bờ.
Tuy nhiên, điểm hấp dẫn nhất mà con sông này mang lại cho du khách chính là chợ nổi. Mỗi lần tổ chức chợ là một dịp để trình diễn đủ các loại thuyền: thuyền gỗ, thuyền composite, thuyền nhôm, thuyền nhỏ với đuôi tôm chổng lên trời, thuyền máy lớn cắt sóng tung bọt trắng xóa, thuyền chèo tay thong thả, và thuyền gỗ to với đôi mắt mở to như muốn dọa nạt. Chúng đến từ hàng ngàn kênh rạch khắp Tây Nam bộ, tụ họp để tổ chức một ngày hội của nông sản gieo trồng trên vùng đồng bằng màu mỡ nhất nước.
Người bán giới thiệu sản phẩm của mình bằng cách treo hàng mẫu lên trên những chiếc sào gỗ cắm trước thuyền: chuối, cà rốt, tỏi, dưa hấu…, tạo nên một bức tranh đầy màu sắc. Người mua điều khiển những chiếc thuyền nhỏ hơn, lượn qua lại để đến chỗ cần mua hàng. Bà Helène nhận xét: “Thật thú vị. Cái gì cũng khác lạ, đây là lần đầu tiên tôi thấy một chợ nổi. Sông Seine không có chợ nổi nào cả”.
Du hành về quá khứ
Tuy nhiên, tất cả những điều đó mới chỉ là một khía cạnh của cuộc sống sông nước. Khi đêm đến, con sông Hậu chuyển sang một cuộc sống khác hoàn toàn. Bóng tối bao phủ mọi vật, sự tấp nập và hối hả ban ngày dần lắng xuống, nhường chỗ cho một không gian đầy sâu lắng. Giữa bao la của trời và nước, trong cái rì rào của gió lạnh thổi từ mặt sông, tiếng ca hát bắt đầu vang lên, lan tỏa khắp không gian. Những giai điệu dường như như lời ru của mẹ trầm bổng, nhẹ nhàng, đưa ta vào dòng chảy của quá khứ xa xưa.
Truyền thuyết kể rằng trên đường bôn tẩu tránh quân Tây Sơn, chúa Nguyễn Ánh đã đi qua khúc sông này. Giữa đêm thanh vắng, bỗng nhiên tiếng đàn hát vang lên, làm xao động lòng vị chúa đang trên con đường lưu lạc. Bị cuốn hút bởi những làn điệu say mê, ông đã đặt tên cho con sông là “Cầm Thi giang”, nghĩa là con sông của thơ và nhạc. Theo thời gian, người ta thay đổi tên Cầm Thi thành Cần Thơ – cái tên của thủ phủ miền đất này – từ lúc nào không rõ (theo sách Cần Thơ xưa của Huỳnh Minh, NXB Thanh Niên, 2001).
Đêm trên sông Hậu, thuyền chở khách du ngoạn trên dòng nước và thưởng thức những bài ca mang đậm chất miền sông nước Tây Nam Bộ. Bỏ lại phía sau thành phố lung linh ánh đèn, chiếc thuyền tắt máy và được thả trôi theo dòng nước lấp lánh ánh sao. Du khách bắt đầu một hành trình mới, trở về với sông Hậu của những năm tháng xa xưa…
