Lễ hội đua bò Bảy Núi ở An Giang là sự kiện thường niên diễn ra vào dịp Tết Đôn Ta – Lễ cúng tổ tiên của đồng bào Khmer Nam Bộ. Lễ hội được tổ chức từ ngày 29 tháng 8 đến ngày 1 tháng 9 âm lịch hàng năm, thu hút đông đảo người dân địa phương và du khách tham gia.
Đây là một lễ hội đậm chất dân gian, sôi động và hấp dẫn, tạo nên không khí rộn ràng cho cả vùng. Kể từ năm 1990, Tết Đôn-ta và lễ hội đua bò Bảy Núi đã được tổ chức luân phiên tại chùa Thamit, xã Vĩnh Trung, huyện Tịnh Biên và chùa Tà Miệt, huyện Tri Tôn. Lễ hội đua bò ngày càng được đầu tư và phát triển, trở thành một sản phẩm du lịch lễ hội và thể thao đặc sắc của địa phương.
Trước ngày hội chính, người dân và du khách đến tham dự lễ hội cùng nhau thưởng thức các tiết mục văn nghệ mang đậm bản sắc dân tộc và những điệu múa lăm vông hào hứng, lôi cuốn. Sáng sớm hôm sau, mọi người cùng nhau hòa mình vào cuộc đua bò đầy tính cạnh tranh, yêu cầu sự khéo léo và can đảm của người tham gia.
Cuộc đua bò diễn ra trên một mảnh đất phẳng, dài khoảng 200m và rộng 100m, nước xăm xắp bao phủ. Bốn phía đều có bờ bao và đường đích được bố trí để đảm bảo an toàn cho bò. Đoạn đường đua chính dài khoảng 120m, nằm sát bờ bao. Nơi xuất phát và đích đều có hai cột cờ màu xanh và đỏ, cách nhau 5m.
Bò đua được phân vào làn đua dựa trên màu cờ tương ứng. Các chủ bò chăm sóc và nuôi bò từ nhiều tháng trước, áp dụng các phương pháp vỗ béo và tập luyện truyền thống. Trong ngày thi đấu, mỗi đôi bò đua được chủ bò và người dân trong làng chăm sóc kỹ lưỡng, từ tắm rửa, chải chuốt cho đến trang trí sừng bò với các màu sắc tươi đẹp. Một số bò còn được đeo lục lạc vàng rực, tạo nên âm thanh vui tai.
Những người cầm vàm, được gọi là “nài đua bò” địa phương, sẽ điều khiển đôi bò trong cuộc đua. Bò phải kéo theo chiếc bừa cây, trong khi người cầm vàm đứng trên đó để điều khiển. Cuộc đua diễn ra giữa hai đôi bò, theo thỏa thuận hoặc kết quả bốc thăm.
Sau đó, các đôi bò được xếp cặp để chờ đến lượt tham gia cuộc đua. Sau hai vòng “hô” khởi động, khi tới điểm phất cờ, cặp bò đua sẽ bước vào vòng đua đầu tiên, thứ tự cặp trước và cặp sau được xác định thông qua bốc thăm. Ở vòng thả, đoạn đua quyết định thắng bại dài hơn 100m, nếu đôi bò trước bị đôi bò sau đạp lên bừa hoặc vượt qua thì đôi sau sẽ giành chiến thắng.
Cuộc đua tiếp tục với những cặp bò khác, họ đua nhau trong “trường đua” dưới tiếng hò reo, cổ vũ của khán giả. Cuối ngày đua, từ hơn 40 đôi bò ban đầu, chỉ còn bốn đội tranh giải nhất, nhì, ba, tư. Người cầm vàm của đôi bò chiến thắng sẽ được mọi người tôn vinh như người cầm vàm bò “can đảm” nhất vùng.
Lễ hội đua bò Bảy Núi đã thu hút hàng năm nhiều đội đua bò từ các huyện trong tỉnh An Giang cũng như một số đội bò từ các địa phương Campuchia giáp An Giang và nhiều du khách trong và ngoài nước. Tại đây, du khách có cơ hội ngắm nhìn và thưởng ngoạn cảnh quan sông nước Châu Đốc, viếng thăm Tây An Cổ Tự và miếu Bà Chúa Xứ, lăng cụ Thoại Ngọc Hầu – người có công lớn trong việc khai phá vùng đất An Giang và đào kênh Vĩnh Tế. Ban tổ chức dự kiến lễ hội đua bò Bảy Núi năm nay sẽ thu hút khoảng hơn 20 nghìn khách tham dự.