Cung Tiến (1938 – 2022) là một nhạc sĩ Việt Nam nổi tiếng trong dòng nhạc tiền chiến. Ông được coi là nhạc sĩ trẻ tuổi nhất đã sáng tác bài hát “Hoài cảm” được yêu thích rộng rãi khi ông chỉ mới 14 tuổi. Mặc dù ông coi âm nhạc chỉ là một niềm vui, thú tiêu khiển hay đam mê, nhưng ông đã để lại nhiều tác phẩm có giá trị như “Hương xưa” và “Hoài cảm”.
Thân thế và đào tạo
Cung Tiến, tên thật là Cung Thúc Tiến, sinh ngày 27 tháng 11 năm 1938 tại Hà Nội, là một nhạc sĩ Việt Nam có nhiều thành tựu đáng ngưỡng mộ. Thời còn đi học trung học, Cung Tiến đã được hai nhạc sĩ nổi tiếng Chung Quân và Thẩm Oánh dạy xướng âm và ký âm. Từ năm 1957 đến 1963, ông đi du học tại Australia, học ngành kinh tế và tham gia các khóa học về dương cầm, hòa âm, đối điểm và phối cụ tại Viện Âm nhạc Sydney.
Trong khoảng thời gian từ năm 1970 đến 1973, Cung Tiến được Hội đồng Anh (British Council) tài trợ để du học cao học tại Cambridge, Anh để nghiên cứu về kinh tế học phát triển. Tại đây, ông cũng đã dự các lớp học về lịch sử âm nhạc, nhạc học và nhạc lý hiện đại.
Nhạc phẩm
Cung Tiến là một nhạc sĩ ít sáng tác, tuy nhiên phần lớn các tác phẩm của ông đều được viết sau năm 1954, ngoại trừ bài “Thu vàng”, “Hoài cảm” được ông viết khi mới 14-15 tuổi vào năm 1953. Các tác phẩm của ông thường được xếp vào dòng nhạc tiền chiến vì phong cách trữ tình lãng mạn. Ông tự nhận mình là một kẻ amateur trong âm nhạc, viết nhạc như một thú tiêu khiển, và không chú ý tác quyền hay lăng xê tên tuổi mình trong lĩnh vực âm nhạc. Các bài hát như “Hoài cảm” và “Hương xưa” của ông được xem như những ca khúc bất hủ của tân nhạc Việt Nam.
Sau khi sang hải ngoại, Cung Tiến đã sáng tác nhạc tấu khúc Chinh phụ ngâm năm 1987 cho 21 nhạc khí, được trình diễn lần đầu vào ngày 27 tháng 3 năm 1988 tại San Jose, California với dàn nhạc thính phòng San Jose, và đã được giải thưởng Văn Học Nghệ Thuật Quốc Khánh 1988.
Năm 1992, ông hoàn thành tập Ta về, sử dụng thơ của Tô Thùy Yên, kết hợp giọng hát, dẫn đọc, ngâm thơ và một đội nhạc cụ thính phòng. Năm 1993, ông đã được tài trợ bởi The Saint Paul Companies để nghiên cứu nhạc quan họ Bắc Ninh và các thể loại dân ca Việt Nam khác, và đã sáng tác Tổ khúc Bắc Ninh cho dàn nhạc giao hưởng. Năm 1997, ca đoàn Dale Warland Singers đã đặt ông một bản hợp ca nhân dịp kỷ niệm 25 năm thành lập ca đoàn nổi tiếng quốc tế này. Năm 2003, ông đã trình diễn một sáng tác nhạc đương đại “Lơ thơ tơ liễu buông mành” dựa trên một điệu dân ca Quan họ. Ông là thành viên của hội nhạc sĩ sáng tác tại Minneapolis, Minnesota, Hoa Kỳ.
Biên soạn
Cung Tiến không chỉ là một nhà sáng tác mà còn đóng góp nhiều cho lãnh vực khảo luận và nhận định về nhạc dân gian Việt Nam và nhạc hiện đại Tây phương. Ông cũng là một nhà văn được biết đến với bút hiệu Thạch Chương trong những năm 1950 và 1960. Trong thời gian đó, ông đã đóng góp nhiều cho văn học bằng cách sáng tác, nhận định và phê bình các tác phẩm cũng như dịch thuật cho các tạp chí như Sáng Tạo, Quan điểm và Văn. Ngoài ra, ông cũng đã dịch và xuất bản hai tác phẩm ngắn nổi tiếng của Dostoievsky và Solzhenitsyn là Hồi ký viết dưới hầm và Một ngày trong đời Ivan Denisovitch tại Việt Nam. Sau khi định cư tại Hoa Kỳ, Cung Tiến còn viết cho một số tờ báo dưới bút danh Đăng Hoàng.
Tác phẩm
- Tổ khúc Bắc Ninh ;
- Nhạc tấu khúc Chinh phụ ngâm ;
- Ta Về ;
- Lơ thơ tơ liễu buông mành ;
- Tổ khúc Bắc Ninh ;
- Đêm (thơ Thanh Tâm Tuyền) ;
- Đêm hoa đăng ;
- Đôi bờ (thơ Quang Dũng) ;
- Hoài cảm ;
- Hoàng hạc lâu (thơ Thôi Hiệu – Vũ Hoàng Chương dịch) ;
- Hương xuân ;
- Hương xưa (viết tặng Duy Trác) ;
- Kẻ ở (Mai chị về) (thơ Nguyễn Đình Tiên, thường bị nhầm là của Quang Dũng) ;
- Lệ đá xanh (thơ Thanh Tâm Tuyền, viết tặng Phạm Đình Chương) ;
- Mùa hoa nở ;
- Nguyệt cầm (ý thơ Xuân Diệu) ;
- Thu vàng ;
- Thuở làm thơ yêu em (lời Trần Dạ Từ) ;
- Vết chim bay (thơ Phạm Thiên Thư),…
Sưu tầm
