Vào tháng ba và tháng tư, khi gió chướng rì rào thổi đẩy nước mặn vào các cửa sông ở đồng bằng sông Cửu Long, những người am hiểu ẩm thực biết rằng đã đến mùa cá ngát. Loài cá này có da trơn, lưng đen, bụng trắng và thường ẩn náu dưới hang sâu, vực xoáy, sống được cả trong nước ngọt và nước mặn. Nhiều con cá sống lâu năm trở thành “lão làng”, nặng tới năm, bảy ký.
Các lão ngư ở vùng cửa sông Ba Lai và Hàm Luông (Bến Tre) cho biết, cá ngát chỉ có hai món ngon “đỉnh cao” đó là kho tộ và canh chua. Nếu muốn nấu nồi canh chua cá ngát đúng điệu, người ta phải kết hợp với cơm mẻ và bắp chuối chẻ dọc.
Tuy nhiên, giới “đệ tử Lưu Linh” ở vùng nước mặn cho rằng chỉ khi kiếm được trứng cá ngát để nấu canh chua cơm mẻ mới thực sự là dân sành ăn. Ông Tám Phước, một người dân cố cựu ở vùng Tiệm Tôm, Ba Tri, cho biết rất hiếm khi có thể tìm được con cá ngát mang trứng.
Thông thường, khi bắt được con cá có trứng, ngư dân sẽ không bán chúng, bởi con cá mang trứng thường có bụng phình và thân hình gầy gò, chẳng có nhiều thịt. Khi thấy con cá như vậy, các bà nội trợ thường không quan tâm và đi qua, do đó, không thể bán được với giá cao.
Theo ông Tám Phước, việc chế biến món trứng cá ngát nấu canh chua cơm mẻ không quá khó. Trước hết, rửa sạch trứng và trụng sơ với nước sôi cho chín tái. Sau đó, đun sôi nước cơm mẻ, nêm vừa khẩu vị, thêm sả, ớt và tỏi bằm nhuyễn. Tiếp tục nấu cùng trứng cá và nêm thêm các loại rau thơm như ngò om, ngò gai, lá quế, cùng với ớt xắt khoanh. Khi trứng cá chín, dùng muỗng để xắn từng miếng và chấm với muối ớt cay. Thưởng thức từng hạt trứng lớn hơn đầu đũa, cảm nhận hương vị bùi bùi, béo béo của trứng cá kết hợp với vị chua của cơm mẻ, cay của ớt và sả, mặn mòi của muối, độ chát ngọt của bắp chuối và hương thơm của rau gia vị. Nếu thêm một ngụm rượu đế cay, chẳng có món nào tuyệt hảo hơn.
Vì thế, ngư dân may mắn bắt được con cá ngát mang trứng thường giữ lại để tổ chức nhậu, mời bạn bè thân thiết thưởng thức món ăn quý hiếm này hoặc biếu tặng những người mà họ kính trọng và yêu quý.
