Trong huyện Lai Vung, tỉnh Đồng Tháp, xã Long Hậu là nơi đã tồn tại làng nghề xuồng, ghe Bà Đài suốt hàng trăm năm. Các chủ cơ sở cho biết công việc của họ luôn bận rộn suốt năm, nhưng thời điểm tất bật nhất là trong mùa đón lũ. Không chỉ thương lái địa phương, mà cả từ khắp các tỉnh miền Tây cũng đổ về, đặc biệt là để mua xuồng cui và xuồng thơ (Cần Thơ) – những phương tiện thông dụng để giăng câu và thả lưới vào mùa nước nổi.
Cùng với sự khởi xướng của ông Phạm Văn Thuông (1875-1945) – người con của xã Long Hậu, huyện Lai Vung, làng nghề đóng xuồng, ghe đã ra đời. Ông là một thợ mộc giỏi và vô cùng thành thạo trong nghề đóng xuồng. Sản phẩm của ông, đặc biệt là chiếc xuồng cui và ghe tam bản, đã tạo nên tiếng tăm cho làng nghề này. Với tính cẩn trọng, ông hướng dẫn người học nghề theo qui trình từ dễ đến khó, bao gồm các công đoạn cưa ván, búng mực, bào, uốn be, vô vỏ, lọng cong…
Nhờ đó, một lớp thợ trẻ đã được đào tạo tại làng này, họ không chỉ thành thạo trong nghề mà còn biết kết hợp với công nghệ chuyên môn hoá, từ đó đưa ra nhiều sáng kiến và tạo ra nhiều mẫu mã mới để đáp ứng nhu cầu của cộng đồng và xu hướng phát triển của xã hội.
Làng nghề xuồng, ghe Bà Đài rải dài gần 1km theo rạch Bà Đài, hai bên là ấp Long Hòa và Long Hưng 2 thuộc xã Long Hậu. Ngay khi tiến vào đầu rạch, chúng tôi đã nghe thấy tiếng cưa bào và tiếng đóng đinh vang vọng khắp làng. Khi đi sâu vào bên trong, chúng tôi thấy các ghe xuồng chật ních hai bên bờ, nhiều chiếc ghe to tướng (loại hàng chục tấn) đang được hoàn thiện.
Ông Hồ Văn Phúc, chủ một cơ sở ở ấp Long Hưng 2 cho biết, hầu hết người dân trong làng đều biết cách đóng xuồng ghe, ngay cả khi họ phải đi làm ruộng. Mỗi năm, vào khoảng tháng 2-3, khi chuẩn bị cho mùa lũ, các lái hàng (chủ yếu là xuồng) đã đặt hàng và thanh toán tiền cho các chủ cơ sở. Điều này giống như việc đầu tư trước cho nguồn hàng.
Do đó, các cơ sở trong làng phải bắt tay vào công việc từ rất sớm để đảm bảo nguồn hàng cho mùa lũ. “Cơ sở của tôi là nhỏ nên mỗi mùa lũ chỉ sản xuất khoảng 300 chiếc xuồng. Các cơ sở lớn có thể sản xuất đến hàng ngàn chiếc. Đa số đều làm theo đơn đặt hàng của lái nên không có hàng tồn. Xuồng cui và xuồng thơ (xuồng Cần Thơ) dài 4,5m và ngang 1m là hai mẫu được bán chạy nhất trong mùa này”, ông nói.
Làng nghề đóng xuồng, ghe đã được công nhận là làng nghề truyền thống từ năm 2005. Trước đó, làng này có hơn 200 hộ gia đình và sản xuất hơn 10.000 sản phẩm mỗi năm, chủ yếu là thủ công. Tuy nhiên, trong những năm gần đây, nhiều loại máy móc đã được sử dụng và sản phẩm được sản xuất ra cũng nhiều hơn.
Nổi tiếng với nghề đóng xuồng, ghe, làng nghề này đã được công nhận là làng nghề truyền thống từ năm 2005. Trước đó, hơn 200 hộ dân sinh sống tại đây đã đóng góp cho thị trường hơn 10.000 sản phẩm mỗi năm, với phương pháp làm thủ công chính là phương tiện duy nhất. Tuy nhiên, trong những năm gần đây, sự gia nhập của nhiều loại máy móc tiên tiến đã giúp tăng năng suất và sản phẩm được sản xuất ra cũng nhiều hơn.
