Cá heo nước ngọt thường xuất hiện vào mùa nước nổi (khoảng tháng 7 đến tháng 10 âm lịch) ở những nơi sông sâu nước chảy, nhiều nhất là vùng thượng nguồn sông Tiền và sông Hậu. Cá mình dẹp, to nhất cỡ 3 ngón tay người lớn, dài độ chừng 1 tấc, màu xanh nhạt, da láng, không vảy. Đuôi, vây, kỳ cá màu đỏ cam rất đẹp. Sở dĩ cá có tên gọi như thế vì khi lặn dưới nước, hoặc bắt cá đem lên bờ, ta nghe âm thanh “eng éc” của cá như tiếng heo kêu.
Khi vào mùa nước nổi, người dân miền Tây Nam bộ thường đánh bắt cá heo bằng cách đặt dớn, đặt lợp, giăng lưới… Thịt cá heo béo, thơm ngon (nhất là da) được mọi người ưa chuộng nên có giá trị kinh tế cao.Cá heo được chế biến nhiều món ăn ngon như cá heo kho sả ớt, nướng muối ớt, nấu lẩu cơm mẻ, kho mẳn (kho ngót) với lá me non,nhưng đặc biệt là cá heo kho tộ, kho sả ớt..v..v…
-Cá heo nước ngọt kho tộ
Trước tiên, mua cá heo ở chợ về, lựa cá còn tươi. Dùng dao bén cắt đầu, đuôi vây, móc sạch ruột cá. Cho cá đã làm sạch vào thau với một ít giấm chua (hoặc nước cốt chanh tươi) cho cá hết nhớt và bớt mùi tanh. Lấy cá ra rửa sạch với nước lạnh, để ráo. Kế đến, cho cá (đã sơ chế) vào tộ, ướp cá với gia vị (nước màu dừa, đường, nước mắm, tiêu giã giập, ớt xắt lát…) vừa khẩu vị để cá có mùi thơm và màu sắc hấp dẫn. Sau cùng, bắc tộ lên bếp với ngọn lửa liu riu cho đến khi nước rút vào cá sền sệt, thịt cá mềm, nhắc xuống.
Thuận tay, thêm một ít tóp mỡ (hoặc dầu ăn) cùng một ít tiêu xay vào, múc cá ra dĩa là xong. Bữa ăn đã sẵn sàng. Cơm nóng bới ra chén. Chỉ cần gắp một con cá heo cho vào miệng nhai từ từ để cảm nhận vị béo, ngọt, thơm ngon của cá thấm dần vào vị giác, len vào thực quản… Và một miếng cơm nóng gạo mới dẻo thơm vào nữa, thật ngon không thể nào diễn tả hết về con cá heo nước ngọt miền Tây!
-Cá heo nước ngọt kho sả ớt
Muốn làm món cá heo kho sả ớt, phải chọn những con cá còn tươi rói (cá vừa được bắt lên). Sau khi làm sạch, ướp nước mắm, đường, tỏi, sả, ớt cho thấm đều mới bắc lên bếp, giữ lửa riu riu. Khi cá sôi vài dạo, cho thêm mỡ hành vào. Lúc ấy, mùi thơm sẽ tỏa ra ngào ngạt, nước cá sóng sánh, thoang thoảng mùi hương sả, chua cay dìu dịu, khiến ai cũng cảm thấy bụng cồn cào.
Thịt cá heo mềm nhưng không bở, béo nhưng không nhẩy mỡ. Khi chín, cá sẽ chuyển sang màu vàng nhẹ, mùi thơm tỏa khắp bếp. Để tăng thêm hương vị, người nấu có thể vắt thêm lát chanh, khi dùng cặp thêm miếng dưa leo, khế và rau sống. Món cá heo kho sả ớt mộc mạc, chân quê, không hề pha trộn và màu mè kiểu cọ, ăn với cơm nấu từ gạo nàng thơm càng ngon tuyệt. Ai đã từng thưởng thức cá heo kho sả ớt, chắc chắn sẽ cảm thấy thèm và nhớ món ngon độc đáo này vào mỗi mùa nước nổi.
Tổng hợp
