Dân xuất thân gốc miền Tây và cả những du khách yêu thích thực phẩm dân dã của Nam Bộ, khi đặt chân đến vùng đất nơi những cánh đồng bát ngát trải dài, thường truy cập các quán ẩm thực đặc sản để thưởng thức món cúm núm xào bầu – một món ăn mang trong đó hương vị và sự truyền thống từ thời khẩn hoang.
Cúm núm là một loại chim trời có thịt ngon hơn thịt gà nên người dân trong vùng còn gọi là gà nước. Cúm núm trống có lông màu nâu, có lốm đốm bông đen, đặc biệt, cúm núm trống có mòng đỏ thì lông đen ô. Trọng lượng cúm núm trống vào khoảng 300 – 400 gam. Cúm núm mái có màu nâu và cánh có lốm đốm bông đen. Trọng lượng cúm núm mái khoảng 200 – 300 gam. Sở dĩ dân đồng bằng gọi tên chim trời này là cúm núm vì cúm núm trống có tiếng kêu khá độc đáo “cúm, cúm cúm, cúm’… Tiếng kêu của cúm núm trống vang xa khoảng 1 km và chúng thường kêu vào lúc trời chiều hay đêm khuya.
Có nhiều phương pháp để biến cúm núm thành món ăn ngon, bởi thực sự thịt cúm núm có hương vị tuyệt vời, thậm chí còn ngon hơn cả thịt gà. Tuy vậy, trong đó, cúm núm xào bầu đứng ra với việc chế biến dễ dàng và có khả năng ghi điểm trong lòng những người đã từng thử món ăn này, để lại trong họ ấn tượng không thể quên.
Nguyên liệu để chế biến món này rất đơn giản: một con cúm núm trống, một khúc bầu và gia vị. Cúm núm, sau khi làm thịt xong, chặt nhỏ như thịt gà, sau đó ướp tỏi, bột ngọt, tí đường…Dùng mỡ của con cúm núm phi tỏi và xào thịt cúm núm cho săn, sau đó, cho một tô nước vào, nấu cạn nước còn một chén thì cho bầu vào xào, nêm cho vừa ăn cho ra dĩa có điểm hành, tiêu.
Cúm núm xào bầu thơm nức mũi. Món này phải ăn kèm với nước mắm Phú Quốc, ớt hiểm. Rau thơm, cải xà lách hoặc rau càng cua sẽ tăng thêm vị ngon của món ăn này. Cúm núm xào bầu là món ăn dân dã ngày xưa nhưng nay, nó trở thành đặc sản du lịch của vùng ĐBSCL.
Bên cạnh đó, vẫn còn nhiều cách chế biến cúm núm khác cũng rất ngon: cúm núm khìa nước dừa, cúm núm chiên, cúm núm quay lu…
Trước đây, cúm núm xuất hiện nhiều vào lúc thu hoạch lúa mùa, khoảng tháng Giêng, tháng Hai âm lịch. Dân làm ruộng, dân đi săn chim làm “bẫy cò ke” để bắt cúm núm.
Dân thích đi săn chim thì đi nhóm năm, ba người, đến những nơi cỏ hoang mọc nhiều vì cúm núm ẩn mình nơi này. Nghe tiếng chân người, cúm núm bay lên, thế là dân săn chim dùng roi sắt để phang chim. Chim bị trúng roi sắt gãy cánh té xuống. Xưa kia, bằng cách này, một lần đi phang chim, mỗi người bắt được 10 – 20 con chim đủ loại như: cò đỏ, ốc cao, quốc, cỏ nhát… trong đó, nhiều nhất vẫn là cúm núm.
Ngày nay, cúm núm xuất hiện quanh năm và những người săn bắt chim trời cũng có nhiều cách bắt chúng. Cách bắt mới nhất và khá độc đáo là dùng lưới giăng chim vào ban đêm. Lưới giăng chim là loại lưới bén, cao từ 5 – 10 m, diện tích từ 10 – 20 m2, giăng cao trên không trung. Người đi săn dùng một cái loa phát ra âm thanh tiếng kêu cúm núm trống để dụ cúm núm các nơi bay về. Vì thế, hiện nay, về miền Tây, lúc nào du khách cũng có thể thưởng thức đặc sản từ thịt cúm núm.
