Khi nhắc đến Vũ Linh, người ta thường nhắc đến ông là “Ông hoàng Hồ Quảng”. Tuy nhiên, ông cũng có thể được xem là “Ông hoàng của cải lương video” vì ông là một trong những nghệ sĩ hàng đầu của thể loại này. Ông là một trong những người đầu tiên được trao Huy chương vàng trong Giải thưởng danh giá Trần Hữu Trang. Trong thời kỳ bùng nổ của công nghệ băng video vào những năm 1990 và 2000, ông đã xuất hiện trong vô số vở tuồng và trở thành kép chánh số 1 không thể thiếu của sân khấu cải lương.
Thường thì các nghệ sĩ diễn tuồng xã hội đều bị ảnh hưởng bởi phong cách nghệ thuật của Hồ Quảng, và không nhiều người có thể diễn xuất tốt cả trong tuồng Hồ Quảng và xã hội. Tuy nhiên, Vũ Linh là một nghệ sĩ hiếm có có thể diễn xuất xuất sắc cả trong hai thể loại này.
Khi nhắc đến tuồng xã hội, tác phẩm nổi bật nhất của ông là vở “Cô Đào Hát”. Trong vở tuồng này, ông đóng vai chính cùng với Phương Hồng Thuỷ. Trong màn cuối, sự thay đổi tâm lý của nhân vật được diễn xuất liên tục: Vũ Linh hóa điên trước khi được Phương Hồng Thuỷ an ủi, sau đó bỗng nhiên tỉnh lại và Phương Hồng Thuỷ lại bị hóa điên. Vũ Linh và Phương Hồng Thuỷ trong màn này đã đạt đến đỉnh cao của tài năng diễn xuất của mình, đó là một trong những tiêu biểu cho sự thượng thừa của nghệ thuật cải lương. Những vai diễn như vậy chưa có người kế thừa thành công cho đến ngày nay.
Trong cải lương tuồng cổ, không thể không nhắc đến các vai kép nổi tiếng như Lương Sơn Bá – Vũ Linh (vai văn), Triệu Tử Long – Vũ Linh (vai võ) và Nguyễn Địa Lô – Vũ Linh (vai lão). Đối với vai Nguyễn Địa Lô, trừ Thanh Tòng, Vũ Linh là người diễn vai này đạt đến đỉnh cao của nghệ thuật diễn xuất. Đối với vai Triệu Tử Long, nếu tính cả vai giả trai thì Phượng Mai là người xuất sắc nhất, nhưng nếu chỉ tính vai nam thì Vũ Linh có đủ tất cả các yếu tố: đẹp trai, đẹp vũ đạo và ca diễn bậc thầy.
Thường thì nghệ sỹ Hồ Quảng không xuất sắc trong việc ca vọng cổ, tuy nhiên, hiếm khi có 2 nghệ sỹ vừa là bậc thầy của Hồ Quảng vừa là cao thủ ca vọng cổ, đó là Phượng Mai và Vũ Linh.
Trong vở cải lương Tình Anh Bán Chiếu, nếu Út Trà Ôn đóng đinh cho bài ca vọng cổ thì Vũ Linh lại để lại dấu ấn sâu đậm. Khi soạn giả Viễn Châu phát triển bài vọng cổ Tình Anh Bán Chiếu thành vở cải lương cùng tên, Vũ Linh được giao vai chính. Trong sáng tác của Viễn Châu, kết thúc câu 6 của bài vọng cổ thường được viết thành 2 câu thơ lục bát. Trong vở Tình Anh Bán Chiếu, Vũ Linh đã để lại ấn tượng sâu sắc trong tôi khi anh hát câu 6: “Đêm đêm nhớ bóng thương hình, đôi chiếu chung tình đắp mộ người yêu”. Anh cũng là học trò thân thiết của nghệ sỹ Diệu Hiền, vì vậy anh đã chịu ảnh hưởng cách ca và cách nhấn dấu của cô. Trong hai câu trên, anh nhấn nhá dấu sắc trong chữ “chiếu” một cách rất sắc nét và nghe rất hay.
Bài vọng cổ Tình anh bán chiếu thế hệ sau đa phần vẫn ca chân phương kiểu của Út Trà Ôn, nhưng khi Vũ Linh thể hiện 3 câu cuối của bài hát này, anh ấy đã sử dụng một lối nhấn nhá hoa lá rất tuyệt vời. Anh cũng sử dụng lối nhấn dấu nặng để tạo sự tương đồng với cảm xúc của câu “lòng tôi lạnh lắm gió đông ơi”. Việc này làm cho người nghe thật sự cảm thấy lạnh cả người. Đối với tôi, nếu ai không hát Tình anh bán chiếu theo kiểu chân phương của Út Trà Ôn thì tôi không thích nghe, nhưng không hiểu sao tôi lại rất thích khi Vũ Linh hát theo cách của anh ấy…
Sinh tử là một sự tự nhiên, và giờ đây Vũ Linh cũng đã trở về với thiên nhiên. Lịch sử cải lương sẽ ghi lại rằng anh ấy là một nghệ sỹ hiếm hoi vừa xuất sắc cả trong lĩnh vực của Hồ Quảng lẫn cải lương xã hội, và cũng là một trong những nghệ sỹ ca vọng cổ rất xuất sắc.
TS Lê Phước
